Τοπογραφία της περιοχής του τέως δήμου Αλέας, κεφάλαια σχετικά με την αρχαία ιστορία του τόπου, αποσπάσματα περιηγητών που πέρασαν από την περιοχή, ανασκαφικά ευρήματα, οδοποιία, προβλήματα αναδασμού, ιστορικά στοιχεία με σημαίνουσα βαρύτητα για γεγονότα σχετικά με την επανάσταση του 1821, απογραφές πληθυσμού, εκλογές, καταγραφή και αναλυτικά στοιχεία για τους ιερούς ναούς της περιοχής, για τα δημοτικά σχολεία και το δυναμικό τους, κοινωνικά θέματα (φιλονικίες και συγκρούσεις κατοίκων), εθνικά κτήματα, υδρόμυλοι, πύργοι και παλαιά σπίτια, προσωπικότητες του τόπου, καταστήματα, σύλλογοι, επώνυμα κατοίκων αποτελούν μερικά από τα θέματα που παρουσιάζονται ανάγλυφα με τις παρατιθέμενες πηγές.
Ο ερευνητής παρεμβάλλει το δικό του λόγο προσπαθώντας και πετυχαίνοντας την άρμοση των μερών και την κατατόπιση του αγωνιστή. Γράφει στον πρόλογο του έργου του:
«Επιθυμία από τα μαθητικά μου χρόνια ήταν να ασχοληθώ με την ιστορία της ιδιαίτερης μου πατρίδας της Αλέας και προς το σκοπό αυτό εργάστηκα πολλά χρόνια συγκεντρώνοντας, επαληθεύοντας και αξιολογώντας τις διάφορες μαρτυρίες που άντεξαν στη φθορά του χρόνου». Ο συγγραφέας μελέτησε και ερεύνησε τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, τα χειρόγραφα της Εθνικής Βιβλιοθήκης, το αρχείο Βαρδουνιώτη, το αρχείο Δ. Τσώκρη, τον τοπικό τύπο, διάφορα φύλλα της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, το αρχείο της Ιεράς Μητροπόλεως Αργολίδας, το αρχείο της κοινότητας Αλέας, τα αρχεία των Δημοτικών Σχολείων, το αρχείο του Υποθηκοφυλακείου Άργους, πολλά βιβλία σχετικά και ότι άλλο θα μπορούσε να προσφέρει μεγάλη ή μικρή βοήθεια.
Ο Ξενοφώντας Ηλίας έκρινε σκόπιμο να παραθέσει αυτούσια πολλά έγγραφα που φωτίζουν την ιστορία της περιοχής, γιατί αυτά θεώρησε ότι είναι η ουσία του παρελθόντος ενός τόπου, αλλά και γιατί τα περισσότερα από αυτά ήταν αταξινόμητα. Οι δικές του παρεμβάσεις είναι διακριτικές και γιατί τα έγγραφα και τα στοιχεία μιλούν μόνα τους αλλά και γιατί ο αναγνώστης θα πρέπει να μείνει μόνος απέναντι στα στοιχεία αυτά, να μορφώσει δική του γνώμη και να εξαγάγει τα δικά του συμπεράσματα.
Το έργο είναι μια ιχνηλασία στον ιστορικό, εθνικό, θρησκευτικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, πολιτικό, αγροτικό και ποιμενικό βίο των κατοίκων της περιοχής από το απώτερο παρελθόν μέχρι τις μέρες μας. Ο συγγραφέας αντικειμενικός, και θαρραλέος, εμβριθής και ακούραστος, επίμονος και υπομονετικός μας μεταφέρει την αλήθεια των αιώνων και μας κάνει μετόχους μιας πλούσιας ζωής σε μια ορεινή περιοχή της πατρίδας μας. Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1994.
Πηγή
Περιοδικό Αναγέννηση, τεύχος 324, σελ. 20, Άργος, 1994.
