Ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου –μετά από τέσσερα χρόνια απουσίας- επιστρέφει στην Επίδαυρο με την αναβίωση της ΣΑΜΙΑΣ του Μενάνδρου, μιας παράστασης που στην πρώτη της εμφάνιση στο αργολικό θέατρο το 1993 κέρδισε επάξια τον τίτλο ως μια από τις δέκα καλύτερες παραγωγές στην ιστορία του Φεστιβάλ Επιδαύρου. Είκοσι χρόνια μετά, το Ελληνικό κοινό θα έχει την ευκαιρία να δει (ή ξαναδεί) την ΣΑΜΙΑ με όλους τους, εν ζωή, πρωταγωνιστές της παραγωγής του 1993, σε μόνο δύο παραστάσεις, στις 19 και 20 Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.
Στη Σαμία των Γιάννη Βαρβέρη και Εύη Γαβριηλίδη, πρωταγωνιστούν και πάλι οι Αλκίνοος Ιωαννίδης, Κώστας Δημητρίου, Σπύρος Σταυρινίδης και Σταύρος Λούρας. Το ρόλο της Σαμίας, υποδύεται η Στέλα Φυρογένη.
Η Σαμία είναι ένα από τα τέσσερα σωζόμενα έργα του αρχαίου συγγραφέα της Νέας Κωμωδίας Μενάνδρου. Μέσα από μια σειρά παρεξηγήσεων, το έργο πραγματεύεται τα μπερδέματα που δημιουργεί ανάμεσα σε δύο οικογένειες ένα εξώγαμο παιδί. Η παράσταση είναι τοποθετημένη στην Αθήνα των αρχών του 20ου αιώνα, και ο συνδυασμός της πρωτότυπης μετάφρασης του ποιητή Γιάννη Βαρβέρη, της φινετσάτης σκηνοθεσίας του Εύη Γαβριηλίδη, της υπέροχης μουσικής (Μιχάλης Χριστοδουλίδης), της κομψότητας των κουστουμιών (Γιώργος Ζιάκας) και της μαγείας του χορού (Ισίδωρου Σιδέρη) προσφέρουν ένα αστραφτερό, δροσερό και ευχάριστο, θέαμα.
![]()
Ο σκηνοθέτης Εύης Γαβριηλίδης αναφέρει για τη συνεργασία του με τον ποιητή Γιάννη Βαρβέρη: «το κοινό μας εγχείρημα με τον αξέχαστο ποιητή και φίλο Γιάννη Βαρβέρη να αναλογίσουμε το Μένανδρο γλωσσικά με την απλή καθαρεύουσα και σκηνοθετικά με τα αθηναϊκά ήθη των αρχών του αιώνα, σας παραδίδει σήμερα τη Σαμία ως πολύχρωμο κωμειδύλλιο με άσματα. Είναι μια εργασία κεφιού όλων μας και μεγάλης αγάπης προς μια αισθητική όπου βασιλεύει η χάρις. Επίσης, είναι μια δουλειά τρυφερής νοσταλγίας για έναν κόσμο από τον οποίο έχει απομείνει μονάχα ένα υπέροχο άρωμα. Αφιερώνω την παράσταση στο φίλο, συνεργάτη και σπουδαίο ποιητή Γιάννη Βαρβέρη».
![]()
Ο ποιητής Γιάννης Βαρβέρης στην εισαγωγή του στην έκδοση της μετάφρασης του έργου του Σαμία του Μενάνδρου αναφέρει: «Το όλο εγχείρημα ξεκίνησε όταν, περί τα τέλη του 1992, ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου και ο σκηνοθέτης Εύης Γαβριηλίδης μού ζήτησαν να προχωρήσω στη μετάφραση της Σαμίας, κωμωδίας με την οποία εκπροσωπήθηκε στο Φεστιβάλ Επιδαύρου το καλοκαίρι του 1993, αλλά και με την οποία επανεμφανίστηκε στο θέατρο του Λυκαβηττού τον Αύγουστο του 1994.
Οι επί του θέματος προπαρασκευαστικές συζητήσεις με το συγκεκριμένο σκηνοθέτη μας είχαν από καιρό οδηγήσει στην ιδέα ότι ο Μένανδρος, εισηγητής μιας ευρύτατης θεατρικής φόρμας που επηρέασε τη ρωμαϊκή κωμωδία, την κομέντια ντελ άρτε μέχρι και το βουλεβάρτο, όφειλε να επιδοτηθεί σκηνικά με μιαν, ίσως αυθάδη, ένεση δροσιάς, μια και ο σοφός πρόγονος, συγκρινόμενος με τους επιδέξιους μιμητές του, δεν έπρεπε να φαίνεται ισχνότερος. Έτσι, σκεφτήκαμε ότι μια γλώσσα κοντά σ’ εκείνην του Κορομηλά και του κωμειδυλλίου του, γλώσσα που θα φορούσε τον ανάλογο παραστασιακό μανδύα, θα συνιστούσε ίσως πρόταση “αποναφθαλινοποίησης” του υπέροχου μενανδρικού υλικού. Στην προσέγγιση αυτή, σοβαρό επιχείρημα αποτέλεσε και η πεποίθηση πως τα συντηρητικά αθηναϊκά ήθη της κοινωνίας του 320 π.Χ. έχουν αρκετές αναλογίες με τα κοινωνικά ήθη, και άρα και με τον γλωσσικό κώδικα του αθηναϊκού κωμειδυλλίου. Προκρίναμε, λοιπόν, ως γλωσσικό όχημα μια βάση για το κοινό καθαρεύουσα, διακοσμημένη με ομοιοκατάληκτα χορικά ανάμεσα στις πράξεις, αλλά με τραγούδια αυτοπαρουσίασης των ηρώων – όλα και πάλι στην καθαρεύουσα. […]
Ένα ας προσέξουμε. η μετάφραση αυτή δεν έγινε επ’ ουδενί με σκοπό την παρωδία. Ο γίγας Μποστ ενέδρευε σατανικά απειλητικός από την κουίντα. Αλλά όχι. Θέλησα να αναβιώσω μια εποχή, μαζί με το γλωσσικό της όργανο, πάνω σε ανθρώπους-ηθοποιούς που να την πιστεύουν επειδή τη ζουν. […]»
Μετάφραση: Γιάννης Βαρβέρης
Σκηνοθεσία: Εύης Γαβριηλίδης
Σκηνικά-Κοστούμια: Γιώργος Ζιάκας
Μουσική: Μιχάλης Χριστοδουλίδης
Χορογραφία: Ισίδωρος Σιδέρης
Σχεδιασμός Φωτισμών: Γιώργος Κουκουμάς
Διδασκαλία Τραγουδιών: Μάρω Σκορδή
Βοηθός Σκηνοθέτη: Νάγια Αναστασίαδου
Βοηθός Χορογράφου: Στέλλα Κρούσκα
Βοηθός Σκηνογράφου: Κρίστυ Πολυδώρου
Ερμηνεύουν:
Αλκίνοος Ιωαννίδης (Μοσχίων), Στέλα Φυρογένη (Χρυσίς), Κώστας Δημητρίου (Δημέας), Σπύρος Σταυρινίδης (Παρμένων), Δημήτρης Αντωνίου (Νικήρατος), Σταύρος Λούρας (Μάγειρος), Προκόπης Αγαθοκλέους (Περαστικός), Θέα Χριστοδουλίδου (Τροφός), Νιόβη Χαραλάμπους (Πλαγγόνα), Άννα Γιαγκιώζη (Μητέρα Πλαγγόνας)
Χορός:
Νεοκλής Νεοκλέους, Σώτος Σταυράκης, Μαργαρίτα Ζαχαρίου, Αλέξανδρος Παρίσης, Μάριος Κωνσταντίνου, Ανδρέας Κούτσουμπας, Νίκη Δραγούμη, Άντρη Κυριάκου, Ανδρέας Φυλακτού, Κωνσταντίνος Γαβριήλ
