Ιστορία Μουσικού Τμήματος του Πολεμικού Ναυτικού
Μετά την ανεξαρτησία της Ελλάδας και αφού είχε συγκροτηθεί το Πολεμικό Ναυτικό δε δημιουργήθηκε αμέσως σε αυτό Μουσικό τμήμα (Μπάντα), αλλά για να καλύψει τις ανάγκες της υπηρεσίας,την εκπαίδευση νεοσύλλεκτων σε πεζικές ασκήσεις καθώς και τις παρελάσεις των αγημάτων του Π.Ν. γενικότερα δημιουργήθηκε ένα τμήμα το οποίο το αποτελούσαν Σαλπιγκτές και τυμπανιστές.
Το τμήμα αυτό δημιουργήθηκε το έτος 1875 με πρώτους βαθμοφόρους εκπαιδευτές αποσπασμένους στο Π.Ν. από το μουσικό τμήμα της μουσικής του στρατού ξηράς της τότε φρουράς Αθηνών μέχρι το1878 όπου στην συνέχεια την εκπαίδευση του τμήματος αυτού αλλά και την διεύθυνση του ανέλαβαν πλέον βαθμοφόροι του Πολεμικού Ναυτικού κατάλληλοι για τα καθήκοντα αυτά.
Το έτος 1889 όπου το πολεμικό ναυτικό βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη και εκσυγχρονισμό η τότε ηγεσία του αποφάσισε την ίδρυση και μουσικού τμήματος (μπάντας). Έτσι τον Ιανουάριο του 1890 κατόπιν διαγωνισμού κατετάγησαν οι πρώτοι είκοσι δύο ιδιώτες ως εθελοντές μουσικοί.
Το προϋπάρχον τμήμα των τυμπανιστών – σαλπιγκτών στην συνέχεια ενώθηκε με τους είκοσι δύο νεοκαταταγέντες εθελοντές μουσικούς δημιουργώντας έτσι , ένα ενιαίο τμήμα μπάντας όπου η αριθμητική της δύναμη ανήλθε περί στους σαράντα πέντε άντρες.
Προσωρινά τα καθήκοντα του αρχιμουσικού εκτελούσε ο αρχαιότερος Υπαξιωματικός εκ των υπηρετούντων του τμήματος Τυμπανιστών-Σαλπιγκτών Δημοσθένης Αβατάγγελος εκ Κερκύρας. Η πρώτη δημόσια εμφάνιση της μπάντας αυτής πραγματοποιήθηκε την 25η Μαρτίου του έτους 1890 κατά την παρέλαση της Εθνικής Εορτής αποσπώντας τα χειροκροτήματα και γενικά τις επευφημίες του κοινού.
Η τότε ηγεσία του Πολεμικού Ναυτικού θέλοντας να δώσει μεγαλύτερη ανάπτυξη στο Μουσικό τμήμα αποφάσισε την κατάταξη έμπειρου Αρχιμουσικού όπου κατόπιν διαγωνισμού περί το τέλος του 1890 κατετάγη με το βαθμό του Σημαιοφόρου ο Πρώτος διπλωματούχος αρχιμουσικός του Πολεμικού Ναυτικού Άγγελος Καλαμάς εκ Ζακύνθου.
Το μουσικό τμήμα επέβαινε μόνιμα στη Ναυαρχίδα του Στόλου καλύπτοντας συνάμα και όλες τις ανάγκες του Π.Ν. γενικότερα ‘όπως στο κεντρικό προγυμναστήριο Πόρου κατά τις περιόδους προπαιδεύσεως νεοσυλλέκτων, παρελάσεις, θρησκευτικές τελετές, ορκωμοσίες, ψυχαγωγικές εκδηλώσεις κλπ.
Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους άρχισε πλέον να λαμβάνεται μέριμνα για την ανάπτυξη της Μπάντας του Π.Ν. και έτσι κατετάγησαν και άλλοι εθελοντές μουσικοί οι οποίοι προστίθεντο πάντοτε στο επί την Ναυαρχίδας του Στόλου επιβαίνον μουσικό τμήμα Όμως τα πολεμικά γεγονότα της τότε εποχής δεν επέτρεψαν σοβαρή εξέλιξη στη μουσική παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονταν από προσωπική πρωτοβουλία των στελεχών που φοιτούσαν σε διάφορα Ωδεία.
Το έτος 1923 η απόδοση της μπάντας του Π.Ν. είχε φτάσει σε υψηλό επίπεδο αποδόσεως και πολλοί εκ των κατά καιρούς καταταγέντων εθελοντών είχαν ανέλθει στις ανώτερες βαθμίδες της Ιεραρχίας των Υπαξιωματικών , αλλά δυστυχώς κατά το θλιβερό συμβάν στις 10 Μαρτίου του 1923 ναυαγίου μεταξύ της νήσου Ψυτάλειας και του λιμένα Πειραιά του μεταφέροντος την έξοδο του στόλου και Ναυστάθμου επίτευκτου ναυαγοσωστικού «Αλέξανδρος Ζ» πνίγηκαν εκτός των άλλων και όλοι οι επιβαίνοντες μουσικοί . Ο αριθμός των μουσικών που επέβαιναν στο ναυαγοσωσικό ήταν τριάντα έξη υπαξιωματικοί και ναυτοδίοποι. Μετά το ναυάγιο δεν παρέμειναν παρά μόνο οκτώ μουσικοί όσοι δηλαδή έπρεπε να παραμείνουν την ημέρα εκείνη εντός της υπηρεσίας , οι λεγόμενοι «ένδον».
Για την συμπλήρωση της μπάντας του Π.Ν. στο τέλος του 1923 έγινε κατόπιν διαγωνισμού κατάταξη νέων εθελοντών μουσικών από τον βαθμό του Διόπου μέχρι και του Κελευστού (Αρχικελευστού σήμερα) ανάλογα της βαθμολογικής ευτυχίας ενός εκάστου στο διαγωνισμό , έτσι συμπληρώθηκε ξανά η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού έστω και με μερικές ελλείψεις.
Διαγωνισμοί κατατάξεως νέων εθελοντών πραγματοποιήθηκαν και τα επόμενα χρόνια μέχρι της πλήρους συμπληρώσεως της μπάντας όπου στη συνέχεια εκ της Αρχηγίδος του Στόλου, το 1924 εγκαταστάθηκε στο Ναύσταθμο Σαλαμίνος στις εγκαταστάσεις της Δ.Δ.Ν.(Διεύθυνση Διοικητικής Ναυστάθμου) ενώ στο Αρχηγείο του Στόλου επί του Θ/Κ ΑΒΕΡΩΦ παρέμεινε μικρό μουσικό τμήμα για κάλυψη αναγκών του Στόλου σε αγήματα και άλλες εθιμοτυπικές εκδηλώσεις μέχρι το 1945 όπου το τμήμα αυτό εντάχθηκε στο κύριο σώμα της μπάντας.
Για την πλέον συστηματική εκπαίδευση του προσωπικού της Μουσικής το 1925 κατόπιν Διατάγματος συστάθηκε η Σχολή Μουσικών που εκτός των άλλων προέβλεπε και τον τρόπο κατατάξεως και προαγωγής των μουσικών με έδρα την Δ.Δ.Ν. όπου εκεί έδρευε και το μουσικό τμήμα. Τη Διοίκηση της Σχολής από της ιδρύσεως της μέχρι το 1928 ασκούσε ο εκάστοτε Αρχιμουσικός όπου την εποχή αυτή ήταν ο Υποπλοίαρχος Γ.Σπινέλης και ο οποίος έφερε πλέον τον τίτλο του Αρχιμουσικού Π.Ν. και Διευθυντού της Σχολής Μουσικών. Από του έτους 1928 μέχρι το 1932 όπου τότε τόσο το μουσικό τμήμα όσο και η Σχολή Μουσικών μεταφέρθηκαν στο Κεντρικό Προγυμναστήριο ΠΟΡΟΥ, τα καθήκοντα του Διευθυντού αρκούσε ο εκάστοτε Διευθυντής Διοικητικής Ναυστάθμου όπως και τα επόμενα χρόνια ο εκάστοτε Διοικητής ΚΕ. ΠΟΡΟΥ. Τόσο η μπάντα όσο και η Σχολή Μουσικών παρέμειναν στο ΚΕ. ΠΟΡΟΥ μέχρι το 1936 όπου στη συνέχεια μεταφέρθηκαν και πάλι στη Δ.Δ.Ν. και παρέμειναν εκεί μέχρι τον Ιανουάριο του 1941 όπου τότε εγκαταστάθηκαν στο κτίριο της Σχολής Πυροβολικού στο Σκαραμαγκά και παρέμειναν μέχρι της καταλήψεως της πατρίδος υπό των Γερμανών.
Κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, η Μουσική ακολούθησε την έξοδο του Στόλου στην Μέση Ανατολή έχοντας εγκατασταθεί στο Επιβατηγό Πλοίο “ΙΩΝΙΑ” (1941-1943) και στη συνέχεια στο Θωρηκτό ‘Αβέρωφ’. Παρόλες τις δύσκολες καταστάσεις, λόγω πολέμου, το μουσικό τμήμα ήταν τέλειο σε οργάνωση και απόδοση, ενώ δε διέκοψε καθόλου τη δραστηριότητά του. Το 1946 τοποθετήθηκε στο Σκαραμαγκά, στο Κέντρο Εκπαιδεύσεως Παλάσκας, όπου στεγάζεται μέχρι σήμερα. Στα πλαίσια της εκπαιδεύσεως αλλά και της βαθμολογικής εξέλιξης των Μονίμων βαθμοφόρων μουσικών, απαιτείται η υποχρεωτική φοίτησή τους σε Ωδεία αναγνωρισμένα από το Κράτος, για απόκτηση Πτυχίων Ενοργανώσεως και Διευθύνσεως Μπάντας ή Πτυχίου Ωδικής.
Το 1936, κατασκευάστηκε και καθιερώθηκε η πρώτη επίσημη στολή του προσωπικού της Μουσικής του Ναυτικού, λόγω της ανομοιομορφίας που υπήρχε μεταξύ των στολών, Υπαξιωματικών και Ναυτοδιόπων. Η στολή αυτή, ήταν σύμφωνα με τα πρότυπα της στολής της μπάντας του Αγγλικού Ναυτικού, με μόνη διαφορά το χρώμα, όπου το μπλε αντικατέστησε το κόκκινο. Το 1956, την θέση του πηλικίου, πήρε η λευκή κάσκα.
Η Μουσική Π.Ν. γενικότερα, έχει την πρωτοπορία σε πολλά θέματα που έχουν σχέση με τη μουσική στη χώρα μας. Εκτός από την καθιέρωση της επίσημης στολής, είναι η πρώτη που από το 1924, καθιέρωσε ραβδούχο, ο οποίος κατευθύνει και δίνει παραγγέλματα στο μουσικό τμήμα. Επίσης είναι η πρώτη μπάντα που εκτελεί σχηματισμούς επιδείξεων ακριβείας, είτε από μόνη της είτε μαζί με ένοπλο τμήμα, από το 1926. Άλλη μία πρωτοτυπία για τα ελληνικά δεδομένα, υπήρξε η χρησιμοποίηση μιας κατσίκας ντυμένης με ναυτική στολή, ως μασκότ η οποία ακολουθούσε και συνόδευε μόνη της τη Μουσική σε όλες τις εμφανίσεις και δραστηριότητες.
Η Μουσική του Πολεμικού Ναυτικού έχει αντιπροσωπεύσει την πατρίδα μας πάρα πολλές φορές στο εξωτερικό, σε Παρελάσεις, σε Θρησκευτικές τελετές, Στρατιωτικά φεστιβάλ, κ.ά. Η πρώτη φορά ήταν το 1899, όταν η Μουσική επιβιβάστηκε στο Θωρηκτό ΨΑΡΑ, όπου αντιπροσώπευσαν την Ελλάδα στις εορταστικές εκδηλώσεις που έγιναν στη Μασσαλία της Γαλλίας, για την επέτειο της ιδρύσεώς της. Από το 1999, συμμετέχει κάθε χρόνο σε στρατιωτικά φεστιβάλ όπου λαμβάνει θετικότατα σχόλια για το ρεπερτόριο, την απόδοσή της καθώς επίσης και τους σχηματισμούς που παρουσιάζει. Οι συμμετοχές της μέχρι σήμερα, είναι οι εξής: το 1999 στο Χαιρλέν της Ολλανδίας, το 2000 στην Κρακοβία της Πολωνίας, το 2001 στη Μονς του Βελγίου, το 2002 στη Νίκαια της Γαλλίας, το 2004 στη Μάλτα, το 2006 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου,το 2007 στη Νέα Υόρκη της Αμερικής και στο Σωμίρ της Γαλλίας και το 2008 στη Μονς του Βελγίου. Επίσης, σε μικτά μουσικά τμήματα των Ενόπλων Δυνάμεων (Ελληνικός Στρατός - Πολεμικό Ναυτικό - Πολεμική Αεροπορία), συμμετέχει από το 1986, σχεδόν κάθε χρόνο, στην παρέλαση των ομογενών στην Νέα Υόρκη της Αμερικής, το 2000 στηΚανγκούν της Ν. Κορέας, για τον εορτασμό των 50 χρόνων από την λήξη του εμφυλίου πολέμου, το 2001 και το 2002 έλαβε μέρος στις εορταστικές εκδηλώσεις στη Ρώμη της Ιταλίας για την επέτειο της Ιταλικής Δημοκρατίας, το 2004 στη Νορμανδία για την 50η επέτειο της αποβάσεως, και στη Μάλτατο ίδιο έτος σε διεθνές Στρατιωτικό φεστιβάλ.
Ακόμη είναι η μόνη Μπάντα που είχε συμμετοχή και στις δύο Ολυμπιάδες που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας, το 1896 στις τελετές Έναρξης και Λήξης, και το 2004 στην τελετή Έναρξης των Ολυμπιακών και Λήξης των Παραολυμπιακών Αγώνων. Έχει παρουσιάσει προγράμματα κι εκπομπές στην τηλεόραση, το ραδιόφωνο και έργο στον δισκογραφικό τομέα καθώς επίσης έχουν προβληθεί εκπομπές αναφερόμενες στην ιστορία και το έργο της.
Από την ίδρυσή της, τον Νοέμβριο του 1890, έως σήμερα, έχουν διατελέσει 23 Αξιωματικοί ως Αρχιμουσικοί και Διευθυντές της Σχολής Μουσικής Π.Ν. Σήμερα, Αρχιμουσικός και Διευθυντής της Σχολής Μουσικών Πολεμικού Ναυτικού είναι ο Ανθυποπλοίαρχος (Π.Υ.-ΜΟΥΣ) Γ. Βασιλάκης Π.Ν.
Πρόγραμμα
Georges Bizet (1838 – 1875)
Carmen
Εισαγωγή, ενοργ. V. Louis Oertel, Toreador
Σημαιοφόρος Θοδωρής Μπιράκος, βαρύτονος
Giacomo Puccini (1858 – 1924)
Turandot: Nessun Dorma. ενοργ. R.Van Beringer
Σημαιοφόρος Θοδωρής Μπιράκος, βαρύτονος – Ναύτης Αντρέας Καραούλης, τενόρος
Madama Butterfly: Un bel di vedremo, ενοργάνωση Alamino Giampieri
Μαρία Μαυρομμάτη, υψίφωνος
Giuseppe VERDI (1813 – 1901)
Rigoletto: La donna e mobile, ενοργ. A. Gianpier
Ναύτης Αντρέας Καραούλης, τενόρος
La Traviata: Libiamo, ενοργάνωση Dan Godfrey
Leonard Bernstein (1918 – 1990)
West Side Story: I feel pretty – ενοργ. Σ. Προσωπάρης
Luigi Denza (1846 – 1922)
Funiculi funicula, ενοργ.
Johann Brahms (1833 – 1897)
Ουγγρικός χορός αρ. 5, μετ. Γ. Τσιλιμπάρης
Frederick Loewe (1901 – 1988)
Ωραία μου κυρία: μπορούσα να χόρευα όλη νύχτα, ενοργ. Σ. Προσωπάρης
John Kander (1927)
Cabaret, ενοργ. Σ. Προσωπάρης | instr. S. Prosoparis
Gustav Peter (1833 – 1919)
Souvenir de Cirque Renz, για ξυλόφωνο και μπάντα, ενοργ. R. Woodfrield
Σημαιοφόρος Ισίδωρος Θύμης, ξυλόφωνο
Lev Knipper (1898-1974)
Cossack patrol
Jaromir Vejvoda (1902 – 1988)
Beer barrel polka, ενοργ. Paul Yoder
Μίμης Πλέσσας (1924)
Ένας ουρανός μ’ αστέρια, ενοργ. Γ. Τσιλιμπάρης
Γιώργος Μουζάκης (1922-2005)
Σ’ αγαπώ σ’ όλες τις γλώσσες | I love you in every languageενοργ. Γ. Μουζάκης G. Mouzakis
Μάνος Χατζιδάκις (1925-1994)
Έχω ένα μυστικό, ενοργ. Α. Κάτσιος A. Katsios
Γιώργος Μουζάκης
Θέλω να χορεύω σάμπα, ενοργ. Γ. Μουζάκης
Λαυρέντης Μαχαιρίτσας (1956) –Διονύσης Σαββόπουλος (1944)
Έλα ψυχούλα μου, Και τι ζητάω
Διονύσης Σαββόπουλος
Τι έπαιξα στο Λαύριο, ενοργ. Α. Κάτσιος
Μάνος Χατζιδάκις
Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι
Το φεγγάρι είναι κόκκινο, ενοργ. Γ. Τσιλιμπάρης
Μίκης Θεοδωράκης (1925)
Αν θυμηθείς τ’ όνειρό μου
ενοργ. Γ. Τσιλιμπάρης
