Η Αργολίδα είναι συνδεδεμένη άρρηκτα με τον παρελθόν της, κρατώντας ανάγλυφα τα χνάρια της ιστορίας της και μέσα από τις εκκλησίες. Κάποιες από αυτές αποτελούν λαμπρά αρχιτεκτονήματα από το 10ο αιώνα και έπειτα, ενώ πολλές από αυτές είναι αφιερωμένες στην Παναγία μας.
Δείτε παρακάτω ένα μικρό αφιέρωμα (από ότι μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε), σε ξωκλήσια, μοναστήρια και ενοριακούς ναούς της Αργολίδας που φέρουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο το όνομα ή Θεοτοκονύμια - Προσωνυμία της Παναγίας. Φυσικά δεν γιορτάζουν όλες τον Δεκαπενταύγουστο
Η
Παναγία Φαρμακά Ανάμεσα στα βράχια μιας ελατοσκέπαστης νότιας πλαγιάς του Φαρμακά, στο νομό Αργολίδαςκαι πάνω από το χωριό Γυμνό, βρίσκεται το μικρό ξωκλήσι της Παναγίας Φαρμακά.
Σε σημείο δυσπρόσιτο του βουνού, όπου φυτρώνουν πολλά φαρμακευτικά βότανα, απ’ όπου προήλθε κι η ονομασία της, η Παναγία Φαρμακά αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα πολιτισμού στην περιοχή.
Η Παναγία Φαρμακά είναι αφιερωμένη στη Θεοτόκο, έχει διαμορφωθεί σε φυσικό κοίλωμα του βράχου, ένα μέρος του όποίου έχει μετατραπέι σε Αγία Τράπεζα.
Η ακριβής ίδρυση της Παναγίας Φαρμακά δεν μπορεί να προσδιοριστεί, αν και σύμφωνα με τηνπαράδοση, αναφέρεται πως αρχικά σε σπηλιά που έχει χτισμένη την είσοδό της, και βρίσκεται κάτω από το εκκλησάκι, υπήρξε ασκητήριο από το 13ο αιώνα.
Το 1822, μετά την καταστροφή της Χίου, ο κηνυγημένος τότε ιερομόναχος Κύριλλος Τρεχάκης έφτασε στην Παναγία Φαρμακά μαζί με τον αδερφό του, κι έμεινε για 6 χρόνια. Σήμερα οι ντόπιοι στο Γυμνό, θυμούνται τον τελευταίο καλόγερο να κατοικεί εκεί, λίγο πριν τη γερμανική κατοχή.
Η Παναγία ΚαρυάςΗ Παναγία Καρυάς βρίσκεται σε υψόμετρο 1.000 περίπου μέτρων στο Αρτεμίσιο, κοντά στο χωριό της Καρυάς στην Αργολίδα.
Το εκκλησάκι που λειτουργούσε σαν μοναστήρι μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, έχει πανοραμική θέα στον αργολικό κάμπο ως τα νησιά του αργολικού.
Η Παναγία Καρυάς τοποθετείται στη βυζαντινή περίοδο, το 14ο αιώνα, και ήταν χτισμένη πάνω σε αρχαίο ιερό, κατά πάσα πιθανότητα της Αρτέμιδος στον οποίο ο Αγαμέμνονας έκρυψε τις Καρυάτιδες πριν πάνε στη Λακωνία.
Τέσσερις αρχαίες κολόνες με κιονόκρανα, πάνω από 2 μέτρα η κάθε μία, στήριζαν εσωτερικά το ναό, ο οποίος ήταν αγιογραφημένος.
Τη δεκαετία του 1960, οι τοπικοί φορείς τον επισκεύασαν και σήμερα, υπάρχει σταυρόσχημος ναός που αντικατέστησε το βυζαντινό.
Ο σημερινός ναός έχει σχήμα μονόκλιτης θολοσκέπαστης βασιλικής και στο εσωτερικό του, έχει λίγες φορητές εικόνες.
Για να φτάσει ο επισκέπτης στην Παναγία Καρυάς, πρέπει να ακολουθήσει ένα μονοπάτι περίπου μίας ώρας, διασχίζοντας νότια τον οικισμό της Καρυάς και καταλήγοντας στο προαύλιο της μονής περιστοιχισμένο από λεύκες, καρυδιές, πλατάνια, καστανιές, αμυγδαλιές και κυπαρίσσια, όλα φυτεμένα από τους καλόγερους που έμεναν εκεί. Στο εκκλησάκι οδηγείται κανείς και από τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο, μετά από 10 λεπτά οδήγησης.
Στη δυτική πλευρά του προαυλίου της Παναγίας Καρυάς υπήρχαν τα κελιά, στα οποία διέμεναν μοναχοί μέχρι τη δεκαετία του 1940.
![]()
Κοίμηση Θεοτόκου Σκοτεινής
Η Κοίμηση Θεοτόκου Σκοτεινής στην Αργολίδα είναι μια εκκλησία που βρίσκεται στο κέντρο του ομώνυμου χωριού και ανεγέρθηκε το 1901 με συνεισφορά των κατοίκων της περιοχής. Επί Κατοχής, η εκκλησία πυρπολήθηκε από τους Γερμανούς, αλλά η φωτιά σταμάτησε όταν έφτασε μπροστά στο τέμπλο.
Τα τελευταία χρόνια η Κοίμηση Θεοτόκου Σκοτεινής έχει ανακαινιστεί μετά από ενέργειες της εκκλησιαστικής επιτροπής και με την οικονομική βοήθεια Σκοτεινιωτών μεταναστών του εξωτερικού. Η χάλκινη επένδυση της σκεπής και η χρήση του μαρμάρου στο δάπεδο του ναού είναι παρεμβάσεις των τελευταίων ετών.
Εκτός της εκκλησίας της Κοίμησης Θεοτόκου Σκοτεινής, ο επισκέπτης στην περιοχή μπορεί να απολαύσει και άλλα επτά μικρά γραφικά ξωκκλήσια, της Αγίας Μαρίνας, του Αγίου Γεωργίου, της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Δημητρίου, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Αθανασίου και του Αγίου Θεοδώρου. Στα περισσότερα από αυτά τελείται συνήθως λειτουργία την μέρα της αντίστοιχης γιορτής.
![]()
Κοίμηση Θεοτόκου Πλατανίτη
H Κοίμηση Θεοτόκου Πλατανίτη είναι μια εκκλησία στο νομό Αργολίδας που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του ομώνυμου χωριού, αριστερά του δρόμου που ενώνει την Αγία Τριάδα με τοΑνυφί.
H Κοίμηση Θεοτόκου Πλατανίτη είναι μια σταυρεπίστεγη εκκλησία που πιθανότατα χτίστηκε 12ο αιώνα, λόγω των πολλών ομοιοτήτων με τις εκκλησίες στην Αγία Τριάδα και το Ηραίο. Στην τοιχοποιία του ναού και ειδικότερα στους εξωτερικούς τοίχους υπάρχει αρχαίο οικοδομικό υλικό, ενώ ο τοίχος που βρίσκεται στη δυτική πλευρά του ναού έχει υποστεί ένα μεγάλο ράγισμα, πιθανότατα από κάποιο σεισμό.
Στο εσωτερικό της Κοίμησης Θεοτόκου Πλατανίτη, λόγω της ύπαρξης επιχρίσματος δεν σώζονται αγιογραφίες από την ίδρυσή του.
Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Καλαμίου
Η Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Καλαμίου στην Αργολίδα βρίσκεται κοντά στο Λυγουριό, ανάμεσα στα χωριά Αδάμι και Κολιάκι και ανήκει στο Δήμο Επιδαύρου.
Η Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Καλαμίου (ή Παναγία του Καλαμίου) που είναι περικυκλωμένη από πυκνή ορεινή βλάστηση, ιδρύθηκε τα πρώτα χρόνια του 17ου αιώνα, αν και φαίνεται πως υπήρχε νωρίτερα μοναχικός βίος με απομονωμένους ασκητές.
Σύμφωνα με την παράδοση, η Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Καλαμίου οφείλει την προσωνυμία της στο τόπο καταγωγής των πρώτων μοναχών της, που ήταν η Καλαμάτα της Μεσσηνίας. Η δεύτερη εκδοχή συνδέει την ονομασία του μοναστηριού με το παρακείμενο βουνό Καλάμι ή Καλαμάνι.
Η Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Καλαμίου λειτουργούσε ως ανδρική μέχρι τη διάλυσή της το 1834 διότι είχε λιγότερους από έξι μοναχούς, κατώτατο αριθμητικό όριο για την διατήρηση ενός μοναστηριού. Από το 1972 το μοναστήρι λειτούργησε ξανά, αλλά φιλοξενώντας γυναικείες αδελφότητες.
Από τα κτίσματα των παλαιών μοναχών σώζεται σήμερα μόνο ο μικρός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με το συνεχόμενο σε αυτόν πρόκτισμα.
Στη Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Καλαμίου φυλάσσονται άγια λείψανα του Αγίου Νήφωνος, της Αγίας Παρασκευής, των Αγίων Αναργύρων ιατρών Κοσμά και Δαμιανού, του νεοφανούς Αγίου Αρσενίου του Παρίου των Χοζεβιτών Αγίων μαρτύρων, του Αγίου Αθανασίου, επισκόπου Χριστιανουπόλεως και της Αγίας Μελάνης της Ρωμαίας.
Ο κυρίως ναός είναι της Κοίμησης Θεοτόκου και γιορτάζεται στις 23 Αυγούστου, οπότε και γίνεται πανηγύρι.
Ιδιαίτερα ονομαστά είναι τα χειροτεχνήματα των μοναχών, όπως αγιογραφίες, χρυσοκέντημα και σκαλιστά σε μάρμαρο.
![]()
Η Παναγία Κεφαλαριώτισσα
Λίγα χιλιόμετρα μακριά από το Άργος, στο χωριό Κεφαλάρι του νομού Αργολίδας, συναντάται ηΠαναγία Κεφαλαριώτισσα, η οποία είναι αφιερωμένη στην Παναγία και γιορτάζει πέντε μέρες μετά το Πάσχα.
Η Παναγία Κεφαλαριώτισσα, γνωστή κι ως ναός της Ζωοδόχου Πηγής του Κεφαλαρίου, στεγάζεται στο κέντρο του χωριού, χτισμένη πάνω από τις ζωηρές πηγές του ποταμού Ερασίνου, και με ένα παράπλευρο κοίλωμα του βράχου της να έχει διαμορφωθεί σε παρεκκλήσι. Αυτό το τμήμα του ναού, εντυπωσιάζει τον επισκέπτη που προχωραεί στο βάθος του σπηλαίου, θυμίζοντας στέγη καθεδρικού ναού, ενώ καθώς συνεχίζει να διασχίζει το στόμιο του σπηλαίου, βρίσκει τοποθετημένες περιμετρικά παλιές εικόνες διάφορων αγίων.
Σύμφωνα με τους ντόπιους, η Παναγία Κεφαλαριώτισσα χτίστηκε το 1634, όπου πιθανολογείται και η εύρεση της εικόνας της Παναγίας, ενώ καταστράφηκε το 1918, μετά από πυρκαγιά εξαιτίας της μπαρουταποθήκης που υπήρχε κρυμμένη στις φυλλωσιές της περιοχής. Από αυτήν την τρομερή πυρκαγιά σήμερα έχει διασωθεί μόνο η Αγία Τράπεζα. Η εκκλησία τελικά αναστηλώθηκε το 1928 από μετανάστες Αργείους.
Στα τοιχώματα του σπηλαίου για το προσκύνημα στην Παναγία Κεφαλαριώτισσα μπορείτε ναδιακρίνεται κόγχες, που μάλλον φιλοξενούσαν αναθήματα κατά την αρχαιότητα.
Το βράδυ η εκκλησία της Παναγίας Κεφαλαριώτισσας φωτίζεται, ακτινοβολώντας ένα μπλε περίγραμμα στους βράχους της. Με αφορμή την επίσκεψή σας στην εκκλησία, μην παραλείψετε να επισκεφτείτε και το Λαογραφικό Μουσείο Κεφαλαρίου, που βρίσκεται ακριβώς απέναντί της.
![]()
Κοίμηση της Θεοτόκου Άργους
Η Κοίμηση της Θεοτόκου Άργους αποτελεί το μοναδικό μνημείο της Βυζαντινής εποχής που διασώθηκε ακέραιο στην πόλη του Άργους της Αργολίδας.
Η παράδοση θέλει την Κοίμηση της Θεοτόκου Άργους να ιδρύθηκε πριν από το 10ο αιώνα, αφού εκεί ενταφιάστηκε ο Άγιος Πέτρος. Έχει θεμελιωθεί πάνω σε βάση αρχαίου οικοδομήματος και στην τοιχοποιία του έχουν χρησιμοποιηθεί υλικά από τα γύρω αρχαία ερείπια.
Η Κοίμηση της Θεοτόκου Άργους έχει σχήμα του εγγεγραμμένου σταυροειδή με τρούλο, ενώ υπάρχει επιτάφια στήλη που παριστάνει άνδρα και παιδί να στέκονται όρθιοι μπροστά σε βωμό.
Στα χρόνια της Επανάστασης, όταν ο Δράμαλης, το έτος 1822, είχε στρατοπεδεύσει στον αργολικό κάμπο, στην Κοίμηση της Θεοτόκου Άργους και στα γύρω αμπέλια οχυρώθηκαν οι αγωνιζόμενοι Έλληνες για αντιπερισπασμό. Επίσης εκεί, έγινε η υποδοχή για τους πρωταγωνιστές της ελληνικής επανάστασης.
Η καλλιέργεια αμπελιών στη γύρω περιοχή είχε δώσει, παλιότερα, στην Κοίμηση της Θεοτόκου Άργους και το προσωνύμιο Παναγία η Αμπελούσα.
Κοιμήσεως Θεοτόκου Κιβερίου
Ο Ιερός ναό της Κοιμήσεως Θεοτόκου Κιβερίου, βρίσκεται στο χωριό Κιβέρι του Δήμου Άργους Μυκηνών εορτάζει στις 15 Αυγούστου και μάλιστα η εικόνα του ναού χρονολογείται από τα τέλη του 19ου αιώνα.
Κοίμηση Θεοτόκου Άριας
Η Κοίμηση Θεοτόκου Άριας στην Αργολίδα είναι η κεντρική εκκλησία στον οικισμό της Άριας, μόλις τρία χιλόμετρα από την πόλη του Ναυπλίου.
Η Κοίμηση Θεοτόκου Άριας είναι χτισμένη το1866 επάνω σε προϋπάρχοντα παλαιοχριστιανικό ναό βυζαντινού ρυθμού. Το τέμπλο της που είναι από μάρμαρο, κατασκευάστηκε το 1893.
Την παραμονή του δεκαπενταύγουστου, η Κοίμηση Θεοτόκου Άριας πανηγυρίζει με εσπερινό και μετά ακολουθεί λιτάνευση της ιερής εικόνας σε όλη την κωμόπολη προς ευλογία των ντόπιων. Ανήμερα του δεκαπενταύγουστου, τελείται πανηγυρική θεία λειτουργία.
![]()
Παναγίτσα Ναυπλίου
Η Παναγίτσα Ναυπλίου είναι μια μικρή εκκλησία στο Ναύπλιο της Αργολίδας, στο μέσο του γύρου της Αρβανιτιάς.
Χτισμένη πάνω στα βράχια της Ακροναυπλίας από το Σπήλιο Παναγιωτόπουλο το 1850, η Παναγίτσα Ναυπλίου (ή Παναγία της Σπηλιάς για άλλους), είναι από τους πλέον αγαπημένους ναούς των Ναυπλιωτών που απολαμβάνουν τον περίπατό τους διανύοντας τον πλακόστρωτο πεζόδρομο μήκους ενός χιλιομέτρου που οδηγεί στην πλατεία της Aρβανιτιάς.
Για να προσεγγίσει ο επισκέπτης το ναό της Παναγίτσας Ναυπλίου, περνάει τo φρούριο του Τόρου, στη δυτική στροφή για την Αρβανιτιά και ανεβαίνει λίγα σκαλιά. Η θέα από το σημείο αυτό προς τον Αργολικό κόλπο είναι μοναδική, κυρίως τη στιγμή που ο ήλιος βασιλεύει, και από εκεί φαίνονται το Μπούρτζι, η Νέα Κίος και το Κιβέρι.
Παναγία του Κάστρου στο Άργος
Στη νοτιοανατολική γωνία του εσωτερικού περίβολου της Ακρόπολης της Λάρισας στο Άργος, έχει διασωθεί ερειπωμένη μικρή εκκλησία των βυζαντινών χρόνων, η Παναγία του Κάστρου.
Η λαϊκή ανάμνηση διέσωσε πως η Παναγία του Κάστρου ήταν αφιερωμένη στην Παναγία τη Γιάτρισσα, και σ’ αυτό συνηγορεί επιγραφή που βρέθηκε το 1928 και αναφέρει πως ο ναός κτίσθηκε επί Μανουήλ Κομνηνού.
Πάνω στο επίχρισμα του βόρειου τοίχου της εκκλησίας της Παναγίας του Κάστρου, ο χρόνος δεν κατάφερε να εξαλείψει ίχνη τοιχογραφιών που μαρτυρούν πως ήταν διακοσμημένη.
Σε αρχαίες πέτρες έχει στηριχτεί ο νότιος τοίχος της εκκλησίας, όπως έγινε και με το μεσαιωνικό κάστρο το οποίο θεμελιώθηκε πάνω στην Ακρόπολη της Λάρισας. Η θέα από εκεί ψηλά είναι μοναδική βλέποντας τα σπίτια του Άργους, στα θεμέλια των οποίων έχουν κρατηθεί μυστικά ζωής για περισσότερα από 4.000 χρόνια.
Ένα Θρόνι της Παναγίας στο Όρος Αραχναίο
Ανάμεσα, λοιπόν, σε δύο ψηλές κορυφές του όρους Αραχναίο (τον “Παπακώστα” στα 1.199 μέτρα και την “Τραπεζώνα” 1.139 μέτρα), στέκεται το Αραχναίο, ένα περήφανο αρβανιτοχώρι, το οποίο στέκει αιώνες ανάμεσα στα βουνά αψηφώντας το ερημικό και άγριο τοπίο που το αγκαλιάζει.
Αναφέρεται ότι στην κορυφή του όρους Μαυροβούνι ή Αρνάς κατά την αρχαιότητα, άναψε η φωτιά (φρυκτωρία) με την οποία αναγγέλθηκε στις Μυκήνες η άλωση της Τροίας. Πάνω σε αυτή την κορυφή υπήρχαν βωμοί του Δία και της Ήρας και κάπου εκεί ξεκινά να ξετυλίγεται το κουβάρι της ιστορίας του τόπου αυτού.
Το Αραχναίο ή Χέλι έχει πολύ μακρινό παρελθόν, καθώς σύμφωνα με μαρτυρίες φαίνεται ο οικισμός να έχει ζωή αρκετών αιώνων. Δε γνωρίζουμε την ακριβή χρονολογία της ίδρυσης του οικισμού, αλλά υπάρχει μία αναφορά για μετοίκηση κάποιων Αρβανιτών από τον Αργολικό κάμπο στο “Χέλι” το 1463, σε έναν οικισμό που προϋπήρχε. (Για την ιστορία του τόπου αυτού μπορεί ο ενδιαφερόμενος να ανατρέξει στην μελέτη του Παν. Μπιμπή, Το Χέλι και η συμβολή του στους Αγώνες του Έθνους, Άργος 2002).
![]()
Για εκείνο όμως που μπορεί ο τόπος αυτός να σεμνύνεται και να καυχάται είναι ο πολύτιμος πνευματικός θησαυρός του, η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της Ταλαντιώτισσας και η Παλαιά και Νέα Μονής Ταλαντίου, όπου η Κυρία Θεοτόκος έστησε το θρονί της εδώ και αιώνες, και μέχρι σήμερα ευλογεί, σκέπει και φυλάττει τον ευλογημένο αυτόν τόπο και τους ευσεβείς κατοίκους της, θαυματουργόντας και ελεόντας, γινόμενη πηγή ιαμάτων.Την Παλαιά Μονή Ταλαντίου ο επισκέπτης του Αραχναίου θα τη συναντήσει στην αρχή του δρόμου που οδηγεί από το Αραχναίο προς το Λυγουριό. Η Νέα Μονή βρίσκεται λίγο πριν την είσοδο του χωριού από το Ναύπλιο. Η ιστορία τους είναι μακραίωνη και είναι ένας ακόμη λόγος που ενισχύει το επιχείρημα για την ύπαρξη του χωριού στο ίδιο σημείο για αρκετούς αιώνες.
Συγκεκριμένα στο ανατολικό άκρο του χωριού και ακριβώς μετά τη διασταύρωση του δρόμου που οδηγεί από το Αραχναίο στο Λυγουργιό, βρίσκεται το πρώτο καθολικό της Παλαιάς Μονής Ταλαντίου, το μόνο που έχει διατηρηθεί μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Ο ναός είναι χτισμένος με απλή λιθοδομή και είναι σταυρεπίστεγος με τετράγωνο τρούλο, αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Στη δυτική πλευρά του ναού βρίσκεται και η μοναδική του θύρα, ενώ ένας κεραμοπλαστικός διάκοσμος και οδοντωτή ταινία περιβάλλουν το τόξο και συνεχίζουν δεξιά και αριστερά από τη θύρα.
Στο εσωτερικό του ναού σώζονται όχι τόσο καλά διατηρημένες αγιογραφίες, οι οποίες μάλλον υποδεικνύουν την εργασία τεχνίτη της Κρητικής Σχολής του 16ου αιώνα. Δεν έχει σωθεί η κτητορική επιγραφή, αλλά από την τοιχοποιία και ειδικά από το σωζόμενο διάκοσμο, συμπεραίνει κανείς ότι έχει χτιστεί μέσα στους Βυζαντινούς χρόνους. Ίσως ο τρούλος να ανήκει σε μεταγενέστερους χρόνους από την κτίση του ναού.
Στο παρεκκλήσι που έχει προσκολληθεί στο ναό έχει διασωθεί τοιχογραφία Αγίας με επιγραφή Α.Κ., πιθανόν της Αγίας Κυριακής, αν και οι κάτοικοι παραμένουν να το αποκαλούν το εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας, επηρεασμένοι ίσως από κάποια παράδοση, ιστορία ή γεγονός, που όμως δεν είναι γνωστό στις μέρες μας.
Το 1761, όπως μας πληροφορούν οι πηγές, οι μοναχοί μετοίκησαν από την Παλαιά στη Νέα Μονή. Ο ηγούμενος Χελιώτης Γρηγόριος Κουκινιώτης φρόντισε για την ανάπτυξή της. Το 1841, σύμφωνα με εντοιχισμένη πλάκα ανακαινίστηκε όλη η βόρεια πλευρά του. Αρχικά η μονή είχε τη μορφή παραλληλόγραμμου συγκροτήματος, τώρα η δυτική πλευρά έχει κατεδαφιστεί και μόνο μια πέτρινη κολώνα, η οποία στήριζε το εξωτερικό χαγιάτι έχει απομείνει. Το μικρό καθολικό στο κέντρο του αύλειου χώρου αποτελεί σταυρεπίστεγο κτίσμα με ημικυκλική αψίδα στο ιερό. Στη δυτική πλευρά του υψώνεται ένα δίλοβο καμπαναριό, τα τόξα του οποίου στηρίζονται στο μέσον με κιονίσκο που στέφεται με κιονόκρανο. Εσωτερικά, έχει διακοσμηθεί με αγιογραφίες, δίχως όμως να έχει διασωθεί κτητορική επιγραφή που θα αποκάλυπτε το όνομα του ζωγράφου που εργάστηκε εδώ.
Η προσφοράς της, πνευματική και υλική, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, των επαναστατικών χρόνων, αλλά και της ιδρύσεως του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, υπήρξε ιδιαίτερα μεγάλη, αρκεί να αναφέρουμε πως υπήρξε από τους μεγάλους χορηγούς για την ίδρυση και λειτουργία του πρώτου σχολείου από τον Κυβερνήτη Ιω. Καποδίστριας. Το 1892 όμως ελλείψει μεγάλης αδερφότητος η μονή συγχωνεύτηκε για δέκα περίπου χρόνια με τις μονές Ταξιαρχών και Αγνούντος της Επιδαύρου. Το 1933 ενώθηκε με τη μονή Αγίου Δημητρίου Καρακαλά, στην οποία υπάγεται μέχρι σήμερα. Τα τελευταία χρόνια γίνονται έργα ανακαίνισης της μονής και καταβάλλεται προσπάθεια να επαναλειτουργήσει κάτω από την αδιάκοπη μέριμνα της αδερφότητας του Αγίου Δημητρίου Καρακαλά. Να σημειώσουμε σε αυτό το σημείο πως η εφέστιος και θαυματουργός εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, φυλάσσεται τα τελευταία χρόνια στον Ναό του χωριού με την ευχή όταν ο Θεός επιτρέψει και εγκατασταθεί μόνιμη αδερφότητα στην Μονή να επιστρέψει στο θρονί της, και από εκεί να ευλογεί ως οικονόμος και έφορος της Μονής, αλλά και όλης της περιοχής.
![]()
Παναγία Κατακεκρυμμένη Καραθώνας
Η Παναγία Κατακεκρυμμένη Καραθώνας είναι ένα εκκλησάκι στην ομώνυμη παραλία τηςΑργολίδας, 5 περίπου χιλιόμετρα από την πόλη του Ναυπλίου.
Από τα παλιότερα ασκητήρια της περιοχής, η Παναγία Κατακεκρυμμένη Καραθώνας είναι χτισμένη στην άκρη ενός απόκρημνου βράχου, σε ένα επιβλητικό σημείο με θέα την παραλία της Καραθώνας και τα χωράφια που βόσκουν τα λίγα πρόβατα της περιοχής. Δίπλα από την εκκλησία, οι λάτρεις της αναρρίχησης επιδίδονται στο αγαπημένο τους σπορ.
Το εκκλησάκι της Παναγίας Κατακεκρυμμένης Καραθώνας θυμίζει μικρό κάστρο, καθώς διαθέτει πολεμίστρες που χρησίμευαν για να προφυλάσσονται οι μοναχοί από ανεπιθύμητους επισκέπτες και εχθρούς.
Μόλις ο επισκέπτης ανέβει τα σκαλιά που οδηγούν στο προαύλιο της εκκλησίας, μπορεί να ξαποστάσει στα παγκάκια, ατενίζοντας τον ορίζοντα και να μαγευτεί από τον ορεινό όγκο που βρίσκεται από πάνω του. Αριστερά πριν τον κυρίως ναό, υπάρχει χώρος για το άναμα των κεριών, ενώ στο εσωτερικό της εκκλησίας διακρίνονται λίγες φορητές εικόνες, κάποιες καρέκλες και ένα απλό τέμπλο σκεπασμένο από κεραμίδια, ώστε να μη πέφτει πάνω του το νερό από τις ρωγμές των βράχων. Λέγεται ότι η σήραγγα πίσω από το ιερό καταλήγει στην άλλη πλευρά του βουνού, ενώ σε κρύπτη εντός του ιερού έχουν βρεθεί παλιές εικόνες αλλά και μια κασέλα με οστά τα οποία προφανώς ανήκουν σε κάποιον μοναχό που ζούσε εκεί.
H Παναγία Κατακεκρυμμένη Καραθώνας κάποτε ήταν μετόχι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα Καραθώνα και αν και αποτέλεσε καταφύγιο μοναχισμού, τα 1600 περίπου εγκαταλείφθηκε. Σήμερα στέκει αγέρωχη και συνάμα κρυμμένη πάνω από τα νερά του αργολικού κόλπου.
Αγία Μονή Άριας
Η Αγία Μονή Άριας στην Αργολίδα είναι αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή και βρίσκεται νοτιοδυτικά της Άριας, σε απόσταση μισού χιλιομέτρου από τον οικισμό της και 3 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Nαυπλίου.
Aποτελεί έναν από τους σημαντικούς ναούς της μεσοβυζαντινής περιόδους με τέσσερις κίονες και διατηρείται σε άριστη κατάσταση.
Η Αγία Μονή Άριας, επί Φραγκοκρατίας και επί Ενετοκρατίας είχε ειδικά προνόμια από τους εκάστοτε επισκόπους και παρέμενε σε χέρια Ελλήνων Ορθοδόξων μοναχών, ενώ στην Τουρκοκρατία παραχωρήθηκε στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ως μετόχι του Πανάγιου Τάφου.
Σύμφωνα με την επιγραφή που είναι εντοιχισμένη εξωτερικά, ο ναός αποτελεί χορηγία του επισκόπου Άργους και Nαυπλίου Λέοντα από το 1149.
Το καθολικό της Αγίας Μονής Άριας συνιστά λαμπρό δείγμα της βυζαντινής αρχιτεκτονικής, ενώ έχει ανεγερθεί πάνω στα ερείπια αρχαιοελληνικού ναού.
Πολλά μέλη του αρχαίου ναού έχουν ενσωματωθεί στο κτίριο του καθολικού της Αγίας Μονής Άριας, ενώ στην πίσω πλευρά του κτιρίου ακόμα και σήμερα, είναι εμφανή κιονόκρανα και κίονες στο έδαφος.
Η εικόνα του Φανερωμένου Χριστού που υπάρχει στο ναό, βρέθηκε το 1920, πίσω από το ιερό της εκκλησίας από τον Ελληνοαμερικάνο Θεόδωρο Ρογκόπουλο, ο οποίος έφτασε στο Ναύπλιο ύστερα από όνειρο που είδε.
Μία από τις 4 πηγές στην Άρια που καταλήγουν υπόγεια νερά είναι η πηγή του μοναστηριού τηςΑγίας Μονής Άριας και βρίσκεται έξω από τον περίβολο της μονής. Oρισμένοι ταυτίζουν την πηγή αυτή με την αρχαία Kάναθο που σύμφωνα με τη μυθολογία, λουζόταν κάθε χρόνο η θεά Ήρα για να αποκτά τη χαμένη της νιότη και την παρθενιά της.
![]()
Παναγία Πορτοκαλούσα
Ο ναός της Παναγίας Πορτοκαλούσας (ή Κατακεκρυμμένης) στην Αργολίδα είναι μια εκκλησία που συγκαταλέγεται στα παραδοσιακά διατηρητέα μνημεία του Άργους, ανήκει στο Δήμο Άργους-Μυκηνών και βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά της Λάρισας Άργους, επάνω στο βράχο.
O ναός ιδρύθηκε το 1700, στο ίδιο σημείο που βρισκόταν κατά την αρχαιότητα ο Ναός της Ήρας.
Ο ναός της Παναγίας Πορτοκαλούσας διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην προεπαναστατική και επαναστατική περίοδο, αφού λειτούργησε το πρώτο σχολείο του Άργους το 1798, ενώ εξακολούθησε να λειτουργεί και μετά το τέλος της Επανάστασης του 1821. Επίσης, λειτούργησε ως καταφύγιο για τον άμαχο πληθυσμό μετά την ήττα των Ελλήνων στον Ξεριά και το 1822, στον χώρο του Ναού ιδρύθηκε το πρώτο νομισματοκοπείο, το οποίο όμως δε λειτούργησε ποτέ, αφού κλάπηκαν τα νομίσματα.
Ο επισκέπτης της Παναγίας Πορτοκαλούσας μπορεί να δει σημαντικά ιεράκειμήλια, όπως ένα Ευαγγέλιο έκδοσης Βενετίας (1776) και δύο εικόνες, μία των Εισοδίων της Θεοτόκου (1705) και της Παναγίας Γλυκοφιλούσας.
Την ονομασία Παναγία Πορτοκαλούσα την οφείλει σε ένα παλιό αργείτικο έθιμο, σύμφωνα με το οποίο οι Αργείοι έριχναν πορτοκάλια στα νιόπαντρα ζευγάρια την ημέρα των Εισοδίων της Παναγίας, που γιορτάζονται στις 23 Νοεμβρίου. Μάλιστα, οι νιόπαντροι έπρεπε να ανέβουν με τα πόδια στο λόφο.
Ο Ναός της Παναγίας Πορτοκαλούσας, από τον οποίο πέρασε και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, επίσης ονομάζεται και ναός της Κατακεκρυμμένης, από την παλιά εικόνα που ήταν κρυμμένη στη σπηλιά του βράχου και η οποία βρέθηκε από θαύμα. Μια ισχυρή λάμψη μέσα στη νύχτα οδήγησε τους χριστιανούς στη σπηλιά, όπου βρήκαν την εικόνα και αποφάσισαν να χτίσουν εκεί εκκλησία.
Η εικόνα που φυλάσσεται σε ξυλόγλυπτο κουβούκλιο, είναι μια «δίφυλλη» δημιουργία που στο αριστερό φύλλο εικονίζεται η Παναγία Γλυκοφιλούσα και στο δεξιό φύλλο υπάρχει η ίδια επικάλυψη και η επιγραφή Αγίου Δημητρίου του Νέου, αλλά σε δεύτερο επίπεδο (στο βάθος) υπάρχουν δύο ανάγλυφεςμορφές. Πιθανότατα και με βάση την επιγραφή, η μία ανάγλυφη μορφή παριστάνει το Νεομάρτυρα Δημήτριο και η άλλη τον Οσιομάρτυρα Παύλο. Οι εικόνες στο εσωτερικό του ναού είναι χωρίς μάτια, αφού οι Τούρκοι συνήθιζαν να τις βεβηλώνουν κατά αυτό τον τρόπο.
Τίμια Ζώνη
Ο ιερός ναός της Τίμιας Ζώνης στην Αργολίδα βρίσκεται στον οικισμό της Νέας Τίρυνθας, κι ανήκει στο Δήμο Άργους-Μυκηνών.
Η Τίμια Ζώνη είναι κτίσμα του 1865 και ανακαινίσθηκε το 1996, ενώ κατά την δεκαετία του 1960 με 1970 τελειοποιήθηκε ο σήμερινός ναός, επίσης αφιερωμένος στην Θεοτόκο.
Ο ναός της Τιμίας Ζώνης αποτελεί για τους πιστούς, τεκμήριο για την ανάσταση και ανάληψη της Θεοτόκου. Τα θαύματα, τα οποία έχουν γίνει μέχρι σήμερα στο όνομα της, είναι αναρίθμητα. Συγκεκριμένα, η παράδοση αναφέρει την Αυτοκράτειρα Ζωή, σύζυγο του Λέοντα ΣΤ’ του Σοφού, από ευγνωμοσύνη για τη θαυματουργή θεραπεία της Παναγίας, της κέντησε τη Ζώνη με χρυσή κλωστή.
Ο εορτασμός της Τιμίας Ζώνης γίνεται στις 30-31 Αυγούστου, όπου και πραγματοποιείται ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια του αργολικού κάμπου, λίγο πριν από αυτό της Παναγίας Πορτοκαλούσας στην Ακρόπολη της Λάρισας. Η κωμόπολη της Νέας Τίρυνθας βρίσκεται χωμένη μέσα σε κάμπο με πολλές πορτοκαλιές, έτσι οι κάτοικοι εκείνες της μέρες συνηθίζουν αντί για λουλούδια να στολίζουν την εικόνα με πορτοκάλια, για να ευλογήσουν τη σοδιά τους.
![]()
Γενέσιο της Θεοτόκου στο Ναύπλιο
O ναός της Παναγίας, από τους παλιότερους και ομορφότερους ναούς στο Ναύπλιο, είναι αφιερωμένος στο Γενέσιο της Θεοτόκου και βρίσκεται πίσω από το σημερινό Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου στην Αργολίδα, στην πολυσύχναστη πλατεία Συντάγματος.
O αρχικός ναός που χρονολογείται στα χρόνια της πρώτης Eνετοκρατίας, ήταν μικρότερος από το σημερινό και ανήκε στους Oρθοδόξους.
Γύρω στο 1700, στα χρόνια της δεύτερης Eνετοκρατίας, η εκκλησία πήρε τη σημερινή της μορφή, στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής χωρίς τρούλο.
Ο νάρθηκας της εκκλησίας πιθανότατα έγινε μετά την απελευθέρωση, χωρίς να αποκλείεται και η ύπαρξή του από τα χρόνια της δεύτερης ενετοκρατίας, ενώ το ξυλόγλυπτο επιβλητικό τέμπλο φιλοτεχνήθηκε το 1811 και είναι δείγμα επτανησιακής τέχνης, τύπου ροκοκό, με επίδραση δυτικού τύπου. Παρόμοιας τεχνοτροπίας είναι και ο άμβωνας και ο επισκοπικός θρόνος της εκκλησίας.
Το καμπαναριό στο Γενέσιο της Θετόκου ανεγέρθηκε το 1907 με προσφορά της συζύγου του εφέτη Ν. Κωτσάκη, δωρητή της στήλης στην πλατεία Φιλελλήνων.
Πίσω από την αψίδα του ιερού βρίσκονται τα μνήματα του Ιερέως του ναού Καμαριώτη και της μητέρας του πρωθυπουργού Ιωάννη Κωλέττη.
Κάτι ιδιαίτερα σπάνιο που συναντά κανείς στην οροφή του ναού είναι η αγιογραφημένη εικόνα του Θεού.
Το Γενέσιο της Θεοτόκου είναι τρισυπόστατος ναός, αφιερωμένος στο Γενέσιον της Θεοτόκου, τον Άγιο Δημήτριο και τον νεομάρτυρα Άγιο Αναστάσιο του Ναυπλίου, πολιούχο της πόλης.
Η Παναγία του Ναυπλίου είναι συνδεδεμένη με το μαρτύριο του Αγίου Αναστασίου, αφού οι Τούρκοι τον βασάνισαν για την πίστη του στην ελιά που υπάρχει ακόμα στη βόρεια πλευρά του ναού. Μάλιστα, στο σηεμίο αυτό υπάρχει το Ψηφιδωτό Αγίου Αναστασίου. Εδώ γιορτάζεται η μνήμη του κάθε χρόνο, την 1η Φεβρουαρίου με καθολική στο Ναύπλιο αργία. Μετά τον εσπερινό , ακολουθεί μεγαλοπρεπής λιτάνευση της εικόνας του αγίου, συνοδείας της φιλαρμονικής του δήμου και στην οποία παρευρίσκονται όλοι οι πολιτικοί και θρησκευτικοί φορείς του τόπου.
Σήμερα, το Γενέσιο της Θεοτόκου αποτελεί αγαπημένο προσκύνημα για τον επισκέπτη, ενώ αν βρεθεί εκεί το Πάσχα, θα απολαύσει την περιφορά του Eπιταφίου τη Mεγάλη Παρασκευή, μέσα από τα γραφικά στενά του Ψαρομαχαλά.
![]()
Κοίμηση της Θεοτόκου Αγίας Τριάδας
Η Κοίμηση της Θεοτόκου Αγίας Τριάδας στην Αργολίδα είναι μια εκκλησία στην είσοδο του ομώνυμου χωριού, στο δρόμο που ενώνει την Αγία Τριάδα με το Ναύπλιο και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους βυζαντινούς ναούς στο νομό.
Ο ναός αρχιτεκτονικά είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο και χρονολογείται στο 12ο ή στο 13ο αιώνα.
Ο καθολικός αρχιεπίσκοπος Κορίνθου William de Meerbeke παρέμεινε για αρκετά χρόνια στη μονή, μετά το 1277 όπου και χρίστηκε από τον Πάπα Ιωάννη 21ο επίσκοπος. Από αυτόν πιθανότατα έχει λάβει και η Αγία Τριάδα το άλλο της τοπωνύμιο ως Μέρμπακα.
Επί Ενετοκρατίας, το 1691, η Κοίμηση της Θεοτόκου Αγίας Τριάδας παραχωρήθηκε από τον Μοροζίνι στον επίσκοπο Ρεθύμνης Αθανάσιο Χορτάτση που ήταν στην Πελοπόννησο και στα χρόνια της τελευταίας Τουρκοκρατίας ο ναός έγινε η έδρα της μητρόπολης Άργους και Ναυπλίου μέχρι και το 1770, έτος που η έδρα μεταφέρθηκε στο Άργος.
Σε αρκετά σημεία η Κοίμηση της Θεοτόκου Αγίας Τριάδας είναι διακοσμημένη με ανάγλυφες παραστάσεις ζώων , ψαριών και φύλλων δρυός. Στα βορειανατολικά της εκκλησίας υπάρχει ανάγλυφη κεφαλή με ακτίνες το οποίο μοιάζει σύμβολο του ήλιου, ενώ στη βορειοδυτική πλευρά υπάρχει επιτύμβια πλάκα με ανάγλυφη αναπαράσταση ζευγαριού. Στη δυτική είσοδο εντοπίζεται μια ρωμαϊκή επιγραφή και στο νότιο τοίχο ένα ηλιακό ρολόι. Στο εσωτερικό του ναού υπάρχουν τοιχογραφίες βυζαντινών χρόνων που χρονολογούνται γύρω στα τέλη του 13ου αιώνα και παρουσιάζουν φθορές.
Μετά από ανασκαφές του 1989 και του 1990 ήρθε στο φως μια κρύπτη κάτω από το Άγιο Βήμα, όπως και ταφές στον κυρίως ναό και στο νάρθηκα που χρονολογούνται στα ύστερα βυζαντινά χρόνια ή στην Τουρκοκρατία.
Στο ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου Αγίας Τριάδας εικονίζονται ως άγιοι με φωτοστέφανο οι επίσκοποι Άργους, Πέτρος, Χριστοφόρος και Κωνσταντίνος, ενώ από την Εκκλησία τιμάται μόνο ο Πέτρος ως άγιος.
Μέχρι το 2000, ο περιβάλλων χώρος της Κοίμησης της Θεοτόκου Αγίας Τριάδαςχρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο του χωριού, οπότε ολοκληρώθηκε η μεταφορά των μνημείων στο κοιμητήριο του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη, λίγο έξω από το χωριό.
H εκκλησία γιορτάζει στις 21 Νοεμβρίου στα Εισόδια της Θεοτόκου και στις 15 Αυγούστου.
Η Ζωοδόχος Πηγή Δασκαλειού είναι το μικρό βυζαντινό εκκλησάκι αφιερωμένο στην Παναγία πάνω στο νησί Δασκαλειό, απέναντι από τον οικισμό του Τολού στο Ναύπλιο.
Κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας λειτουργούσε στην εκκλησία κρυφό σχολείο που βοήθησε στη διατήρηση της ελληνικής γλώσσας και θρησκείας.
Η εκκλησία ορθώνεται σε ένα ύψωμα στο κέντρο της νησίδας του Δασκαλειού και σύμφωνα με επιγραφή που υπάρχει εκεί, η Ζωοδόχος Πηγή Δασκαλειού αγιογραφήθηκε το 1688 και ανακαινίστηκε από τους πρόσφυγες της Κρήτης το 1869.
Η Ζωοδόχος Πηγή Δασκαλειού είναι καμαροσκέπαστη Βασιλική με δίρριχτη στέγη και περιβάλλεται από ψηλό διάμετρο τοίχο.
Περιμετρικά του ναού της Ζωοδόχου Πηγής Δασκαλειού, σώζονται τμήματα ενετικού τείχους τα οποία είναι σε καλή κατάσταση.
Πάντως, μέρος αυτού του τείχους καταστράφηκε, αφού χρησιμοποιήθηκαν οι λίθοι από τους Κρήτες πρόσφυγες για την ανοικοδόμηση των σπιτιών τους στο Τολό.
Το εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής Δασκαλειού συντηρήθηκε με την εποπτεία της αρχαιολογικής υπηρεσίας.
![]()
Ευαγγελίστρια Ναύπλιο
Η Ευαγγελίστρια στην Αργολίδα είναι μια εκκλησία που βρίσκεται στο υψηλότερο μέρος τουΝαυπλίου, στη συνοικία Πρόνοια.
Η εκκλησία της Ευαγγελίστριας κάποτε ήταν μικρό μοναστήρι, βάσει της δομής της αλλά και των οικοδομημάτων που την περιβάλλουν και πιθανότατα έχει αναδομηθεί τουλάχιστον τέσσερις φορές, χωρίς να αλλοιωθεί η αρχική της μορφή. Ο σημερινός ναός ανεγέρθηκε το 1975.
Στα βόρεια του ναού, έχει κατασκευασθεί μαρμάρινο βαπτιστήριο για να βαπτίζονται οι αλλοδαποί της περιοχής και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, ενώ στη νότια πλευρά του ναού, υπάρχει το παρεκκλήσι του Αγίου Φανουρίου με το Εκκλησιαστικό Μουσείο στο οποίο υπάρχει συλλογή ιστορικών αντικειμένων.
Δίπλα από το παρεκκλήσι του Αγίου Φανουρίου υπάρχουν δύο μεγάλες αίθουσες που χρησιμοποιούνται ως πνευματικό κέντρο της Ενορίας.
Η Ευαγγελίστρια αποτελεί το μεγαλύτερο προσκύνημα στο νομό Αργολίδας, με τον κόσμο να συρρέει κατά χιλιάδες από το πρωί της παραμονής και ανήμερα του Ευαγγελισμού. Οι δρόμοι στη γύρω περιοχή κλείνουν και γεμίζουν από πάγκους και μικροπωλητές.
Μάλιστα, παραμονή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στις 25 Μαρτίου, η εκκλησία πανηγυρίζει με λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια, αφού γίνεται και η περιφορά της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας στην Πρόνοια, συνοδεία στρατιωτικού αγήματος και της Φιλαρμονικής του Δήμου Ναυπλιέων, στην οποία παρευρίσκονται θρησκευτικοί και πολιτικοί φορείς της πόλης. Μετά την περιφορά της εικόνας, το βράδυ ψάλλεται η Ιερά Παράκληση της Παναγίας και τελείται Αγρυπνία. Ανήμερα της γιορτής, τελείται λειτουργία.
H Ευαγγελίστρια όντας φωτισμένη την νύχτα, με μαγευτική θέα από το προαύλιο της εκκλησίας, βλέπει πανοραμικά την πόλη του Ναυπλίου, το Άργος και τον αργολικό κάμπο. Λόγω αυτής της θέας, αλλά και των πολλών κήπων με τα όμορφα λουλούδια, αποτελεί και τον πιο δημοφιλή προορισμό για γάμο.
Ο ιερός ναός της Ευαγγελίστριας που είναι δισυπόστατος (αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και στην Κοίμηση της Θεοτόκου), είναι γνωστός για τη φιλανθρωπική του δράση.
Σίγουρα υπάρχουν και άλλες Παναγίες σε ολόκληρη την Αργολίδα, ελπίζουμε σε ένα μεγαλύτερο αφιέρωμα να τις συμπεριλάβουμε και αυτές.
Καλή Παναγιά να έχουμε!!!
